Kardiyovasküler hastalıklar dünya çapında en yaygın ölüm nedenidir. Araştırmalar, sızma zeytinyağı tüketiminin daha sağlıklı bir kalp ile bağlantılı olduğunu göstermektedir.
Kardiyovasküler hastalıklar dünya genelinde en yaygın ölüm nedenidir
Kardiyovasküler hastalıklar (KVH), kalp ve kan damarlarını etkileyen bir dizi hastalığı kapsar. Bunların en yaygınları arasında koroner kalp hastalığı, romatizmal kalp hastalığı ve serebrovasküler hastalık bulunur.
New York Eyalet Sağlık Departmanı, her yıl yaklaşık 695.000 Amerikalının kalp hastalıklarından hayatını kaybettiğini ve bu rakamın ülkedeki ölümlerin beşte birini oluşturduğunu bildirdi. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre ise kardiyovasküler hastalıklar, küresel ölümlerin %32’sinden sorumludur.
Kardiyovasküler hastalıklar genetik, çevre kirliliği ve yaşam tarzı gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Ancak giderek artan sayıda araştırma, günlük sızma zeytinyağı tüketiminin kardiyovasküler hastalık riskini önemli ölçüde azalttığını ortaya koymaktadır.
Zeytinyağının belirleyici etkisinin arkasındaki kanıtlar
2010’lu yıllarda İspanya’da binlerce kişi üzerinde gerçekleştirilen büyük ölçekli bir araştırma, Akdeniz diyetine bağlı kalmanın ve günlük zeytinyağı tüketmenin, düşük yağlı diyet uygulayan risk altındaki hastalara kıyasla kardiyovasküler olayları önemli ölçüde azalttığını göstermiştir.
PREDIMED (PREvención con DIeta MEDiterránea) çalışması, New England Journal of Medicine’de yayımlanmış ve dünya genelinde daha fazla araştırmaya temel oluşturmuştur.
Seven Countries Study (Yedi Ülke Çalışması) ise 1950’lerden bu yana ABD, Finlandiya, Hollanda, İtalya, Yunanistan, Yugoslavya ve Japonya'da yürütülmektedir ve zeytinyağı ile Akdeniz diyetinin kardiyovasküler hastalıkları azaltmada kritik bir rol oynadığını doğrulamıştır.
Bu geniş çaplı epidemiyolojik çalışmaya 12.000 orta yaşlı erkek katılmış ve günlük doymamış yağ tüketiminin (özellikle zeytinyağının) ve Akdeniz diyetine bağlı kalmanın kalp hastalığı risklerini önemli ölçüde azalttığı belirlenmiştir.
Bu çalışmalar, beslenme alışkanlıklarının kolesterol seviyeleri ve kardiyovasküler hastalıkların gelişimi ile ilgili diğer koşullar üzerinde belirleyici bir etkiye sahip olduğunu kanıtlamıştır.
Bu araştırmalar sonucunda, son yıllarda yüzlerce bilimsel yayın zeytinyağının insan sağlığı üzerindeki benzersiz rolünü incelemiştir.
Zeytinyağının faydalı etkileri, büyük ölçüde yüksek oranda tekli doymamış yağlar (MUFA) içermesine bağlanmaktadır. En yüksek kalitedeki zeytinyağı olan sızma zeytinyağı, içerdiği polifenoller sayesinde bu sağlık yararlarını daha da artırmaktadır.
Tekli doymamış yağ asitlerinin (MUFA) rolü
Oleik asit, bir tür tekli doymamış yağ asidi (MUFA) olup, zeytinyağının sağlık açısından en önemli bileşenlerinden biridir.
Palermo Üniversitesi'nde iç hastalıkları profesörü ve Policlinico Hastanesi'nde inme bakım ünitesinin yöneticisi olan Bruno Tuttolomondo, sızma zeytinyağının %60 ila %83 oranında MUFA içerdiğini belirtiyor.
Geriye kalan kısmın küçük oranlarda doymuş yağ asitleri (palmitik asit ve stearik asit gibi) ve çoklu doymamış yağ asitlerinden oluştuğunu ekliyor.
Tuttolomondo, MUFA’ların kardiyovasküler hastalıkların önlenmesinde kritik bir rol oynadığını belirtiyor:
“MUFA’lar, kolesterol ve LDL seviyelerini düşürerek, LDL oksidasyonunu azaltarak ve aterosklerotik plakların oluşumunu etkileyerek kalp sağlığını koruyucu bir rol oynar.”
LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein), kan dolaşımında birikip arterlerde plak oluşumuna neden olarak ateroskleroz gelişimine yol açabilen bir kolesterol türüdür.
Tuttolomondo, MUFA’ların sızma zeytinyağının en bol bulunan bileşeni olduğunu ve onu 'iyi yağlar' kategorisine soktuğunu vurgulamaktadır.
Polifenoller kardiyovasküler hastalık riskini azaltmada kritik rol oynuyor
Polifenoller, birçok gıdada bulunan yüzlerce bileşikten oluşan geniş bir gruptur. Sızma zeytinyağı, özellikle yüksek biyoaktiviteye sahip nadir polifenoller içerir.
Bu özellikleri sayesinde, tüketildiğinde vücutta birçok bölgeye ulaşarak güçlü antioksidan ve anti-enflamatuar etkiler gösterirler.
Tuttolomondo, özellikle oleuropein adlı polifenolün kolesterol ve kardiyovasküler hastalıklar üzerine etkisinin en çok araştırılan bileşenlerden biri olduğunu belirtiyor.
Roma La Sapienza Üniversitesi'nden Francesco Violi’nin ekibi tarafından yapılan araştırmalar, oleuropeinin lipid plakları stabilize ettiğini ve LDL oksidasyonunu azalttığını ortaya koymuştur.
Sızma zeytinyağı diyabetin önlenmesine yardımcı olabilir
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre dünya çapında 422 milyon kişi diyabet hastasıdır. Araştırmalar, sızma zeytinyağı ve Akdeniz diyetine bağlı kalmanın diyabet riskini önemli ölçüde azalttığını göstermektedir.
Diyabet, kan damarlarına zarar vererek kardiyovasküler hastalıklarla doğrudan bağlantılıdır.
Tuttolomondo, sızma zeytinyağının insülin duyarlılığını artırarak diyabeti önlemeye yardımcı olabileceğini belirtmektedir.
Günlük ne kadar sızma zeytinyağı tüketilmeli?
Sızma zeytinyağı günlük olarak tüketilmelidir. Ancak, her sızma zeytinyağı aynı değildir. Polifenol içeriği, zeytin çeşidi, yetiştirme koşulları ve işleme yöntemlerine bağlı olarak değişiklik gösterir.
“Kaliteli bir sızma zeytinyağının en az 250-350 mg/kg polifenol içermesi gerekir.”
Araştırmalar, günlük 20 gram (yaklaşık 1-1,5 yemek kaşığı) sızma zeytinyağı tüketmenin Akdeniz diyetinin sağladığı faydaları optimize ettiğini göstermektedir.
Tuttolomondo, bazı çalışmaların günlük dört yemek kaşığına kadar tüketimin kardiyovasküler sağlık için faydalı olabileceğini gösterdiğini belirtiyor.
