İçeriğe atla
Olive Oil Demand Expected to Rise Along with Supply

Zeytinyağı Talebinin Arzla Birlikte Artması Bekleniyor

Küresel zeytinyağı tüketimi toparlanma yolunda olabilir.

Uluslararası Zeytin Konseyi'nin (IOC, International Olive Council) son verilerine göre, 2024/25 hasat yılında küresel tüketimin bir önceki döneme kıyasla yüzde 10 artması bekleniyor.

Bu tahmin gerçekleşirse, 2023/24 hasat yılında bir önceki sezona göre kaydedilen yüzde 2,6'lık düşüşün ardından önemli bir toparlanma yaşanmış olacak.

Buna göre, 2024/25 sezonunda küresel tüketimin 3.064.500 metrik tonu aşarak, 2023/24'teki 2.780.000 tonluk tahmini tüketimin üzerine çıkması bekleniyor.

Özellikle, son altı yılda bazı zeytinyağı üreten ülkelerde tüketimde önemli dalgalanmalar yaşandı.

IOC tahminlerine göre, dünyanın en büyük zeytinyağı üreticisi olan İspanya'da tüketim istikrarlı bir düşüş gösterdi ve 2022/23 sezonundan bu yana 500.000 tonun altında kaldı.

İspanya, 2019/20 sezonunda 519.000 ton, 2020/21'de 541.000 ton ve 2021/22'de 580.000 ton tüketmişti. Ancak, aşırı iklim koşullarının üretimi ciddi şekilde etkilemesi ve Akdeniz genelinde fiyatları yükseltmesi nedeniyle 2022/23 hasat yılında tüketim 363.000 tona düştü.

O zamandan bu yana tüketim kademeli olarak toparlandı. IOC, 2023/24 için 402.000 ton, 2024/25 için ise 460.000 ton tüketim öngörüyor.

Bu rakamlar hâlâ 2021/22'de kaydedilen 580.000 tonluk rekorun altında olsa da, son on sezonun ortalaması olan 483.850 ton seviyesine yakın.

Bir diğer büyük üretici olan İtalya’da ise zeytinyağı tüketimi son beş sezondur nispeten sabit kalarak 426.000 ton civarında seyrediyor.

Ancak IOC, 2024/25 için yüzde 4’lük bir düşüş öngörüyor. Eğer bu tahmin doğrulanırsa, İtalya’nın zeytinyağı tüketimi ilk kez 400.000 tonun altına inerek 395.000 ton seviyesine gerileyecek.

Bu, İtalya'da üst üste üçüncü yıl tüketimin düştüğü anlamına geliyor.

Genel olarak Avrupa Birliği'nde toplam zeytinyağı tüketiminin 2024/25 hasat yılında 1.326.000 tonu aşması bekleniyor ki bu, bir önceki sezona göre yüzde 7'lik bir artış anlamına geliyor.

"Avrupa Birliği'nde son yıllarda zeytinyağı tüketiminde düşüş eğilimi gözlemleniyor," diyen IOC, şu noktaya dikkat çekti:

"Küresel tüketim 1990/91 sezonundan bu yana neredeyse iki katına çıkmış olsa da, AB'nin toplam tüketimdeki payı 2004/05 sezonunda yüzde 70’in üzerindeyken, son yıllarda yaklaşık yüzde 45’e düştü."

Diğer önemli üretici ülkeler arasında, IOC yalnızca Cezayir (-%1) ve Mısır'da (-%11) tüketimin düşeceğini öngörüyor.

Öte yandan, büyük zeytinyağı ithalatçılarının alımlarını artırması bekleniyor. ABD'de tüketimin 2024/25 sezonunda beş yıllık ortalamaya kıyasla yüzde 8 artacağı tahmin ediliyor.

Çin ve Avustralya’nın da zeytinyağı ithalatında önemli bir artış kaydetmesi bekleniyor.

Dikkat çekici bir şekilde, Türkiye’de de zeytinyağı tüketimi yükseliyor. 2024/25 sezonunda, beş yıllık ortalamaya kıyasla yüzde 21’lik bir artış öngörülüyor.

Türkiye, bu sezon önemli bir zeytinyağı üretim artışı bekliyor ve bu da ülkeyi dünyanın önde gelen üreticileri arasına sokabilir.

Bu arada, küresel sofralık zeytin tüketiminin 2024/25 sezonunda 3.000.000 ton civarında sabit kalması, 2023/24’teki 2.900.000 tonluk tahmini tüketimle paralel seyretmesi bekleniyor.

IOC, son 30 yılda birçok ülkenin sofralık zeytin üretimini önemli ölçüde artırdığını belirtiyor.

1990/91 hasat yılından bu yana, Mısır’ın sofralık zeytin üretimi 11.000 tondan 2023/24’te 520.000 tona yükseldi. Aynı dönemde Cezayir’in üretimi 14.000 tondan 285.000 tona, Türkiye’nin ise 110.000 tondan 350.000 tona çıktı.

IOC'nin son piyasa analizine göre, zeytinyağı fiyatlarında belirgin dalgalanmalar yaşanıyor.

Öne çıkan trendlerden biri, zeytinyağı değirmen fiyatlarındaki değişim. İspanya’nın Jaén ve Yunanistan’ın Girit (Hanya) kentlerinde, Ekim 2022 ile Ekim 2023 arasında zirve yapan fiyatlar önemli ölçüde geriledi.

Ekim 2024 itibarıyla, her iki pazarda da fiyatlar büyük ölçüde düştü. Bu eğilim devam ederse, her iki ülkede de fiyatların 100 kilogram başına 400 avronun altına inmesi mümkün olabilir.

Ancak, İtalya piyasasında durum oldukça farklı.

Bari’de fiyatlar halen 100 kilogram başına 950 avro seviyesinde seyrediyor ve 2023’teki rekor seviyelere yaklaşıyor. Bu durum, İtalyan zeytinyağı üreticileri için oldukça zorlu bir sezonun yaşandığını gösteriyor.